Het onderwijs staat al enige tijd op zijn kop door de befaamde chatbot ‘ChatGPT’. Deze chatbot maakt gebruik van artificiële intelligentie (AI) en kan zo in een handomdraai hele teksten voor je schrijven. Leerlingen en studenten maken daar inmiddels al gretig gebruik van en dat is een zorg voor veel docenten. Anderen stellen juist dat het onderwijs ChatGPT moeten omarmen vanwege de vele mogelijkheden die het biedt. Maar hoe betrouwbaar is deze chatbot eigenlijk? Kunnen we het WAP-bulletin in de toekomst door ChatGPT laten schrijven? Of zijn er dingen die we voorlopig nog niet aan de AI kunnen overlaten?
Wat is ChatGPT en wat kan het?
ChatGPT is een chatbot die gebruikmaakt van kunstmatige of artificiële intelligentie. Op deze manier kan het programma antwoord geven op alle mogelijke vragen. Opmerkelijk is dat je ook achtereenvolgende vragen kan stellen: in tegenstelling tot veel andere chatbots en “slimme assistenten” kan ChatGPT gebruikmaken van de context van een gesprek om je vraag te interpreteren. Het kan dus de hele gesprekssituatie gebruiken om goed antwoord te geven.
De chatbot is ontworpen door OpenAI. Deze onderneming begon aanvankelijk als een non-profit organisatie voor AI, maar is inmiddels uitgegroeid tot een winstgevend bedrijf. Ook het oorspronkelijke idee van ‘open’ (vrij beschikbare/openbare) artificiële intelligentie is inmiddels enigszins verwaterd: hoewel we voorlopig allemaal nog gratis gebruik kunnen maken van de chatbot ChatGPT, zijn de modellen die erachter zitten helemaal niet openbaar. We kunnen dus niet inzien hoe dit taalmodel ontwikkeld is, en daarom is er ook steeds meer op deze organisatie.
Open of niet, de ChatGPT is duidelijk een zeer geavanceerde tool waar veel mensen al gebruik van maken. De chatbot kan teksten schrijven en corrigeren, helpen bij programmeren, algemene vragen in real-time beantwoorden, en zelfs liedjes en gedichten schrijven. Dit kan het niet alleen in het Engels: als je vragen in het Nederlands stelt, krijg je ook in het Nederlands antwoord.
Het is dus geen wonder dat mensen zowel enthousiast als bezorgd zijn over de snelle ontwikkelingen op het gebied van AI. Aan de ene kant is dit systeem ongelooflijk veelzijdig en kan het veel tijd schelen als de chatbot je helpt bij het verbeteren van teksten, of bij het schrijven van programmeercode. Aan de andere kant is dit vooral in het onderwijs een probleem: als leerlingen hun schrijfopdrachten en toetsen aan AI overlaten, wat leren ze zelf dan nog? Daarnaast lopen steeds meer gebruikers tegen een ander probleem aan: de chatbot geeft zeker niet altijd correcte antwoorden.
Wat kan ChatGPT niet?
Een belangrijke beperking van de chatbot is dat hij geen informatie heeft van na 2021. Hierdoor kan het vaak geen antwoord geven op recente vragen. Althans, geen onderbouwd antwoord. Het probleem van de AI is dat het voornamelijk een zeer geavanceerd taalmodel is. Hierdoor is het niet in staat zelf na te gaan wat het wel of niet weet, en of zijn antwoorden wel of niet correct zijn. Hierdoor kan het programma je incorrecte of zelfs compleet verzonnen antwoorden geven.
Dit merken veel gebruikers van de tool inmiddels ook op. ChatGPT geeft programmeertips die in geen enkele programmeertaal werken. Of het geeft je academische bronnen die helemaal niet bestaan, inclusief namen van (soms bestaande) auteurs, tijdschrift, en jaartal. Hoe goed de chatbot is in het verzinnen van antwoorden, illustreren we in het tekstblok hieronder. We vroegen de AI om ons te helpen bij het schrijven van een verslag over het WAP-symposium dat afgelopen januari plaats heeft gevonden. Aanvankelijke aarzelde de chatbot: het gaf aan geen verslag te kunnen geven, maar om de verkeerde reden – het zou een ‘toekomstige gebeurtenis’ zijn. Na een beetje aansporing van mijn kant, kwam er echter toch een mooie verslag uit de AI rollen. Het is voor congresbezoekers direct duidelijk dat de AI zelf niet aanwezig was, maar uit de tekst blijkt wel dat de chatbot enigszins kennis heeft over het typische verloop van een congres over geletterdheid. Daarin sluipt ook meteen het gevaar van ChatGPT. Iemand die niet op het symposium was, heeft mogelijk niet meteen door dat de informatie niet klopt, omdat het verhaal zeker geloofwaardig overkomt. Als dit soort door AI gegeneerde misinformatie zich via het internet verspreidt, wordt het misschien nog lastiger om nepnieuws van de waarheid te onderscheiden.
ChatGPT over het WAP-Symposium 2023
Heleen de Vries: Kun je een verslag schrijven van het WAP Symposium 2023 over geletterdheid?
ChatGPT: Helaas kan ik geen verslag schrijven over het WAP Symposium 2023 over geletterdheid, omdat ik als AI niet in staat ben om toekomstige gebeurtenissen te voorspellen of bij te wonen. Als er echter informatie beschikbaar komt over het symposium nadat het heeft plaatsgevonden, kan ik je helpen met het schrijven van een verslag op basis van die informatie.
Heleen de Vries: Het symposium heeft al plaatsgevonden.
Het WAP Symposium 2023 over geletterdheid vond plaats op 7 maart 2023 en bracht experts uit de academische wereld, de industrie en de overheid samen om te discussiëren over de uitdagingen en kansen op het gebied van geletterdheid in de moderne samenleving.
Een van de belangrijkste onderwerpen van discussie was de impact van technologie op geletterdheid en de noodzaak om digitale geletterdheid te bevorderen. Verschillende sprekers benadrukten het belang van het ontwikkelen van vaardigheden zoals kritisch denken, informatiebeheer en mediawijsheid om mensen te helpen omgaan met de overvloed aan informatie die beschikbaar is via digitale kanalen.
Een ander onderwerp van discussie was de impact van de COVID-19 pandemie op de geletterdheid. Veel sprekers benadrukten de noodzaak om de digitale kloof te dichten en ervoor te zorgen dat iedereen toegang heeft tot de middelen en technologieën die nodig zijn om geletterdheid te bevorderen en te behouden.
Er werd ook gediscussieerd over het belang van geletterdheid op de werkplek en het vermogen van bedrijven om te investeren in het opleiden van hun werknemers om hen te helpen effectiever te communiceren en informatie te begrijpen.
Het symposium werd afgesloten met de conclusie dat geletterdheid een fundamenteel aspect van de moderne samenleving is en dat er meer inspanningen nodig zijn om geletterdheid te bevorderen en te ondersteunen. Er werd opgeroepen tot meer samenwerking tussen academici, bedrijven, overheden en non-profitorganisaties om dit doel te bereiken.
Eindoordeel
Voorlopig lijkt het ons geen goed idee om het schrijven van het WAP-bulletin uit handen te geven aan ChatGPT: in dit bulletin leest u een veel beter (en correct) verslag van het symposium. Toch zien we ook de voordelen: de AI is inderdaad erg handig in het gebruik en kan op elk moment informatie geven over een zeer breed scala aan onderwerpen. De mogelijkheden van de chatbot worden ook steeds groter – onlangs is bijvoorbeeld aangekondigd dat chatGPT plugins zal gaan aanbieden, waarmee je ChatGPT bijvoorbeeld toegang tot actuele informatie kan bieden. Toch blijft ons advies om voorzichtig om te gaan met deze service: je moet zelf voldoende kennis van zaken hebben om de feiten van de onzin te kunnen onderscheiden. De chatbot genereert vaak misinformatie, en daardoor is het zeker niet geschikt als wetenschappelijk naslagwerk. Daarnaast moeten we ons ervan bewust blijven dat ChatGPT nu gratis is, maar dat waarschijnlijk niet altijd zal zijn. We kunnen er dus niet altijd op rekenen.