Eliane Segers (Radboud Universiteit, Universiteit Twente, Expertisecentrum Nederlands) – Geletterdheid in een digitale wereld – Deze sessie zit helaas al vol
Ik zal in mijn presentatie aandacht besteden aan twee onderwerpen:
1) Beginnende geletterdheid en de impact van de steeds digitaler wordende thuisomgeving: hierbij richt ik mij op de veranderingen in de thuisomgeving en beantwoord de vraag in hoeverre digitalisering van de thuisomgeving inlvoed heeft op taal en beginnende geletterdheid. Daarna laat ik voorbeelden zien waarin met digitale middelen de leesontwikkeling van kinderen kan worden gestimuleerd.
2) Gevorderde geletterdheid, waarbij leerlingen moeten kunnen omgaan met digitale media, terwijl juist de omgang met digitale media een negatief effect zou kunnen hebben op hun leesvaardigheid. Ik zal ingaan op verschillen tussen lezen van papier en digitaal lezen en vervolgens specifiek ingaan op de uitdagingen die het lezen van digitale materialen met zich meebrengen.
Ruben Fukkink (Universiteit van Amsterdam) – Werken aan de taalontwikkeling in de kinderopvang
Een beeld van (inter)nationale peilingen laat zien dat de kwaliteit van de emotionele ondersteuning van jonge kinderen in de voor- en vroegschoolse periode doorgaans goed is. De kwaliteit van de educatieve stimulering, incl. gerichte taalstimulering, blijft hierbij wat achter. Gerichte interventies in de kinderopvang laten echter zien dat deze kwaliteit kan worden versterkt, bovendien met positieve effecten voor de kinderlijke ontwikkeling. Ik bespreek in deze context kenmerken van effectieve interventies, incl. de kansen voor een ‘two-generation approach’ voor ouder en kind, die veelbelovend lijkt op basis van meta-analytisch onderzoek en uitkomsten van Nederlands onderzoek naar VVE Thuis bij peuters.
In deze presentatie belicht ik ten slotte voor de Nederlandse situatie factoren die kunnen verklaren waarom de kwaliteit van de educatieve en talige stimulering, gemiddeld genomen, lager is dan de sensitiviteit van pedagogisch medewerkers. En ik verken, binnen dezelfde Nederlandse context, kansen voor het versterken van de taalstimulering.
Folkert Kuiken (Universiteit van Amsterdam) – Het belang van woordenschat voor een goede leesvaardigheid – Deze sessie zit helaas al vol
Wie de woorden ‘vrouw’, ‘belagen’ en ‘vogels’ kent – en deze in een zin leest – zal met de eigen kennis van de wereld al gauw tot de veronderstelling komen dat de vrouw de vogels belaagt. Tenzij deze scène zich afspeelt in de context van The birds van Alfred Hitchcock en het omgekeerde het geval is; het blijft dus altijd zaak om goed te lezen!
Wie het woord ‘belagen’ niet kent, heeft een probleem: het wordt dan lastig om de precieze betekenis van de zin te achterhalen. Niet voor niets moet in een tekst 98% van de woorden bekend zijn om tot een volledig begrip van de tekst te komen. Is dat percentage minder dan raak je als lezer snel gefrustreerd en leg je de tekst terzijde. Om die reden helpt het om veel woorden te kennen.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat uit onderzoek is gebleken dat woordenschat een goede voorspeller is van leesvaardigheid. En dat leesvaardigheid op zijn beurt een goede voorspeller is van schoolsucces. Met het oog op een goede leesvaardigheid is het daarom belangrijk om in het basis- en voortgezet onderwijs veel aandacht aan woordenschat te besteden.
Maar om hoeveel woorden gaat het dan en welke woorden moeten dat zijn? En wat kunnen we eraan doen om ervoor te zorgen dat de leerlingen die woorden beheersen? Op deze (en andere) vragen wordt in deze bijdrage antwoord gegeven.
Christel Dood (Expertise Centrum Nederlands) – Leesvaardigheid en leesmotivatie in het vo: de rol van de leraar
De leesvaardigheid en het leesplezier van Nederlandse 15-jarige leerlingen is gedaald blijkt uit de resultaten van PISA-2018. Daarnaast weten we ook dat leesvaardigheid en leesplezier met elkaar samenhangen. In deze presentatie ga ik verder in op de rol van de leraar in het stimuleren van leesplezier en leesvaardigheid naar aanleiding van verdiepende analyses op PISA-2018.