
Mary Aben
Leerkracht, gedragsspecialist, trainer traumasensitief onderwijs en Nt2-deskundige
Mary Aben werkt als leerkracht en als gedragsspecialist op de Taalschool Utrecht. Daarnaast geeft ze trainingen over traumasensitief onderwijs en deelt ze haar expertise over meertaligheid met andere scholen in de stad. Mary neemt ons mee in haar werkweek.
Taalschool Utrecht is dé school voor nieuwkomers in de stad Utrecht. Leerlingen in de basisschoolleeftijd krijgen één tot anderhalf jaar onderwijs en stromen daarna door naar Nederlandse scholen. Op dit moment hebben wij drie locaties: Ondiep, Hart van Noord en Leidsche rijn. Het hoofddoel is het aanleren van de Nederlandse taal, maar er is ook aandacht voor rekenen, lezen en spelling. Verder besteden wij veel aandacht aan sociaal-emotionele ontwikkeling, geven wij traumasensitief onderwijs en bieden wij een veilige en voorspelbare leeromgeving. Dit betekent in ons handelen: ‘Doe wat je zegt, zeg wat je doet en vertel als het anders gaat’.
Ruim 10 jaar geleden ben ik gaan werken op deze prachtige school. Naast leerkracht ben ik ook expert gedrag en onderdeel van ons expertiseteam. Het expertiseteam neemt contact op met de vervolgscholen van onze oud-leerlingen. Soms is expertisedeling nodig voor een succesvolle overstap. Daarnaast verzorgen wij sinds januari 2022 de training Netwerk Nieuwkomers. In deze training begeleiden wij collega’s van scholen in de stad tot nieuwkomersspecialist. Dit doen wij samen met het SWV Utrecht, HU, Marnix Academie en het Lectoraat meertaligheid. Zo komt er steeds meer kennis over het nieuwkomersonderwijs in de stad.
Geen week is hetzelfde, dus ook deze niet. Ik neem jullie mee langs mijn verschillende taken binnen het expertiseteam. Op vrijdag sluit ik de week af voor de groep, een fijne manier om het weekend in te gaan.
Maandag 13 november
Het weekend is voorbij en dat betekent een nieuwe week en dus een nieuwe to-do list. Deze week staan er een aantal trainingen, voorbereidingen van projecten en overleggen op de planning. Als eerste een rondje door de school in Ondiep: “Hoe was je weekend?”. De leerlingen druppelen binnen en ik bel met Vluchtelingenwerk. We zijn gevraagd als gastspreker bij een ouderbijeenkomst.
Dit afgelopen jaar begeleid ik meerdere scholen vanuit de training Netwerk Nieuwkomers. Ik heb een meeting met de intern begeleider van één van de scholen. De school is dit jaar begonnen met een onderwijsinnovatie op het gebied van begrijpend lezen, waarbij de nadruk ligt op de rol van Nt2-onderwijs. Na een uur is de actie uitgezet tot het opstellen van een kwaliteitskaart vanuit de stuurgroep taal. Een mooie stap in het proces.
Kop koffie en weer verder achter de laptop. Een presentatie voorbereiden voor de training Netwerk Nieuwkomers. Het thema is ouderbetrokkenheid en culturele diversiteit. De uitdaging is om niet alleen maar te zenden maar de deelnemers ook aan het werk te zetten met wat leuke werkvormen. Na een snelle lunch begint om half één de brainstorm over het vervolgjaar van de training. Ook weer online, dus na de lunch vlug Teams opstarten en aan de slag: “Hoe gaan we de nieuwe thema’s invullen?”. Deze vraag blijkt ingewikkelder en zorgt voor een vervolgafspraak.
Na zo’n dag van meeting naar meeting is het altijd fijn af te sluiten met een afspraak buiten de deur. Als laatste vandaag staat een intervisiemoment op de agenda bij een school in de stad. We kijken “achter het gedrag van de leerlingen” en wat er in hun “onzichtbare koffer” zit, termen vanuit traumasensitief onderwijs. Eén deelnemer heeft het licht gezien en vertelt dat ze thuis ook maar eens ging kijken wat er achter het gedrag van haar man zat.
Dinsdag 14 november
De eerste vergadering begint op locatie Leidsche Rijn. Elke twee weken komt ons ondersteuningsteam bij elkaar om de zorg rondom specifieke leerlingen en groepen te bespreken. Ik zit hier vanuit mijn rol als expert gedrag. Deze keer bespreken we een leerling uit Zuid-Amerika met grote heimwee. Haar moeder is zwanger en ze willen bijzonder verlof om een paar weken terug te gaan. De vraag wat het beste is voor haar welbevinden staat hier centraal. Er wordt besloten om met de leerling in gesprek te gaan.
Na het beantwoorden van een reeks mails stap ik op de fiets om me te melden als workshopleider aan de ander kant van de stad. In de korte tijd van een uur vertel ik, tijdens twee rondes, over het vergroten van veerkracht. Veel te kort voor zo’n groot onderwerp maar genoeg tijd om de deelnemers nieuwe inzichten te geven.
Als laatste vandaag een training met als thema relatie en regulatie en het creëren van een veilige en voorspelbare leeromgeving. Onze nieuwe teamleden worden jaarlijks getraind in traumasensitief onderwijs met het boek van Leony Coppens als leidraad. Om 18.00 uur is het wel mooi geweest voor vandaag en zetten mijn collega en ik het alarm op het gebouw.
Donderdag 16 november
Vandaag begint de dag op onze Ondiep locatie. Het ondersteuningsteam komt ook hier bij elkaar. De intern begeleiders geven aan dat er geen vragen liggen op groepsniveau, maar toch zijn er ingewikkelde casussen die vragen om de nodige interventies. Ik heb mijn twijfels bij ‘geen ondersteuningsvraag’. Hoe kan het dat de leerkracht z’n handen vol heeft maar er geen vraag ligt? Na een rondje langs alle groepen blijken er wel degelijk thema’s te zijn waarop ingezet moet worden. Het overleg loopt hierdoor wat uit en ik race met de fiets naar mijn volgende afspraak op de International School Utrecht. Hier krijg ik een rondleiding door hun tijdelijke gebouw. In een serene rust hoor je uit elk lokaal docenten in het Engels de leerlingen toespreken. De rollen zijn omgedraaid en ik voel mij een keer de nieuwkomer in de school.
Voor de lunch fiets ik door naar onze Hart van Noord locatie. De locatieleider vraagt of ik twee tellen haar pleinbegeleiding wil doen, en dat doe ik uiteraard graag. Die middag loop ik een rondje door de school, observeer ik de zorgleerlingen en kijk ik naar kansen voor een veiligere en voorspelbare leeromgeving. Aan het einde van de dag sluiten we na vijf bijeenkomsten een training over traumasensitief onderwijs af op een school in Utrecht. Grote kans dat we elkaar nog gaan spreken, want expertisedeling is nooit klaar. Als ik thuiskom staat de teller op 18 km met de fiets.
Vrijdag 17 november
Ondanks alle trainingen is het op vrijdag tijd om eindelijk weer juf te zijn. Op vrijdag sta ik op Ondiep voor groep 5/6. Wat mij betreft de leukste leeftijdsgroep, gezien de manier waarop de wereld deze kinderen overkomt, hun sociale contacten en de vragen die de prepuberteit met zich meebrengt.
We starten de dag met als vaste prik het spel Woordel. Binnen zes kansen een Nederlands woord raden. We worden er steeds beter in en sinds een paar weken lukt het ook daadwerkelijk om het woord te raden. Vandaag is het woord “dwang”. “Juf, wat betekent dwang?”. Nadat ik de betekenis heb uitgelegd in kindertaal (“iets wat je van iemand moet doen wat je niet leuk vindt”), gaan we beginnen. De eerste les van de dag is Mondeling Nederlands. Via thema’s werken wij gedurende het schooljaar aan Nederlandse woordenschat en grammatica. Vandaag herhalen we de woorden van de week. Deze week stonden woordclusters van de boerderij op de planning. Er komt een lijst aan dierennamen voorbij waarbij de focus ligt op het juiste lidwoord (“De paard of het paard?”). “Dwang” wordt ook nog even genoemd als nieuw woord. Als verwerkingsopdracht krijgen leerlingen in duo’s vier verhaalplaten van één van de themaverhalen. Op één van de platen staat een moeder die ietwat geïrriteerd naar het konijnenhok wijst op het balkon. Haar dochter staat met haar rugtas om bij de deur. De leerlingen raden wat er op de plaat gebeurt. “Juf, is dat de oven?” vraagt een leerling wijzend naar het konijnenhok. Lachend komt de gedachte op om hem in die waan te laten, maar bij nader inzien kan dit in de toekomst best voor verwarring gaan zorgen en vertel ik wat het is.
De rest van de dag besteden we aan rekenen, lezen en spelling. Tijdens de lessen ben ik veel bezig met verwachtingsmanagement: steek je vinger op als je wat wilt vragen, als je klaar bent met opruimen ga je zitten op je stoel en als de juf praat ben je stil. Dit klinkt belerend, maar het geeft de leerlingen duidelijkheid en dit hebben ze nodig. Veel van hen hebben moeite met schoolse vaardigheden, ook al zijn ze al negen of tien jaar.
Tijdens de lunch komt een leerling met een zakje snoep naar mij toe en ze vraagt of ze dit mag uitdelen aan de groep. Een hele stap, aangezien ze eerder alleen maar de andere Oekraïense leerlingen van snoep voorzag. Na het uitdelen komt ze naar mij. Ze vraagt of ik “deze” wil, want “die zijn niet uit Oekraïne”. Niet snappend waar het over gaat houd ik mijn hand op en krijg al het drop uit de zakjes. Ik stop ze dankbaar in mijn mond. Ze trekt een vies gezicht en knikt bevestigend: Nederlanders lusten drop, wij niet. De andere leerlingen lijken dit met haar eens te zijn en vragen of ik het echt lekker vind. Waarschijnlijk verklaren ze me voor gek.
Als laatste op de planning staat een vouw-les. De week ervoor hebben we goudvissen gevouwen, aansluitend bij het thema natuur, en vandaag zijn we aangekomen bij vouw-les nummer 2: “De vlinder”. Het niveauverschil is groot, dus het streven is om elke week een vouw-activiteit bij het thema te organiseren en onze vouw-skills verbeteren. De leerlingen kiezen vouwblaadjes uit terwijl de lijm en scharen worden uitgedeeld. We beginnen met het vouwen van een vlieger. Ik loop rond om leerlingen te helpen om netjes de zijkanten naar de middenlijn te draaien. Daarna gaan we het volgende papier vier keer dubbelvouwen zodat we 16 vierkantjes krijgen, een bekende stap in de vouwwereld. Terwijl ik weer een rondje loop zie ik een leerling na het openvouwen van zijn blad de vierkantjes tellen. Tot zijn oprechte verbazing zijn het er echt 16. Hij houdt zijn blad vol trots omhoog. “Juf kijk, juf kijk”.
Nadat alle vlinders op het prikbord hangen ruimen we de klas op en gaan we in de rij staan om naar huis te gaan. Ik zie dat er nog een aantal dropjes op mijn bureau zijn beland. Beneden op het plein geef ik alle leerlingen een hand en wens ze een fijn weekend.
Meer weten over traumasensitief onderwijs? In deze video vertelt Mary er meer over!
